Tariholoji-Tarihi Olaylar,antlaşmalar...

     İleride, Cumhuriyet tarihinin dönün noktası olacak addedeceğimiz, hararetli bir referandum sürenci geride bıraktık. Bu oylama, önemi itibariyle, cumhuriyetin ilk çok partili seçimini hatıra getiriyor. Merhum dedelerimizin “rey” denince ilk aklına gelen, fakat fiyaskoyla neticelenen 1946 seçimlerini.

Açık Oy Gizli Tasnif
Dedelerimizin kuşağı o günlerde bu seçimi “tarihi fırsat” olarak niteliyor, kendi lisanlarınca “mühim intihâb” (önemli seçim) diyorlardı. Zira ilk çok partili seçim olacaktı. Bu açıdan halk, memuruyla, işçisiyle, çiftçisiyle, söz konusu seçimlere yoğun katılım göstermişti.

Ancak her daim topluma demokrasiyi bahşetmekle övünen zevat, bir cilve yaptı ve oyları kendi ters terazisiyle tarttı.  Sayımda açık oy gizli tasnif usulü uygulandı.

İktidar Kendi Kendini Seçti
Sandık başına giden halk görevliye ve çevresine hangi partiye oy vereceğini açıkça gösteriyor, ancak ne garâbettir ki oyların tasnifi, Tek Parti azâlarından oluşan sandık kurulunca kapalı bir odada yapılıyordu. Sayımdan sonra ise oylar yakılıyor, böylece tahmin edilen sandık sonucuna halkın itiraz fırsatı kalmıyordu.  Neticede dedem neslinin “mühim intihâp” yakıştırması lafta kaldı. Evcilik oyununa dönem oylamada iktidar kendi kendini seçti.

Modern Tarihimizin İlk Tek Partisi

Aslında açık oy gizli tasnif yöntemi bir yerde pratik ve demokratik bir seçim sayılırdı. Zira İttihatçılar 1912 seçimlerinde işi kaba kuvvetle halletmişti. Birkaç yıl önce istibdat dedikleri, despot olarak niteledikleri Sultan Hamid’i hürriyet, eşitlik, adalet nidalarıyla, deviren İttihatçılar, 1912’de sandık kurulunca fikir değiştirdi.

Oyları halktan neredeyse tekme-tokatla alıyor, muhalif adayların evlerini tutarak seçmene ulaşmalarını engelliyordu. Böylece bütün muhaliflerini tavsiye eden İttihat ve Terakki, modern tarihimizin ilk Tek Parti’si oldu.

Yüz Yıl Önceki Zihniyet
1912’den 46’ya, haleften selefe seçimlerde pek bir şey değişmedi. Halk sadece sandığa gitme tenezzül ve zahmetini gösterdi. Neyse ki değişen dünya konjonktürü bu madrabazlıkların kısmen de olsa önünü kapadı. Zira aradan 100 yıl geçmesine rağmen meşum zihniyetin olaya bakışında pek fark olduğunu söylenemez.

Partiden Bir Görünüm