Tariholoji-Tarihi Olaylar,antlaşmalar...

     Wikileaks’ın açıkladığı Amerikan diplomatlarının gizli belgeleri,bütün dünyada olduğu gibi Türkiye’de de tartışma yarattı.Belgelerdeki üslup,bilgiler ve ifadeler bizleri şaşırtsa da,diplomasi hakkında bilgi sahibi kişileri pek hayrete düşürmedi.

     Belgelerin yayınlanmasından sonra Washinton’da bir basın toplantısı düzenleyen Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, “Bizim dışişlerinde de benzer belgeler var.Biz de yabancı ülkelerle ilgili bilgi derliyoruz ama bizim gizli belgelerimiz sızmaz” açıklamasını yaptı.

Napolyon Raporları

     Açıklamanın ardından pek çoğumuzun aklına, “Bizim diplomatlarımızda benzer üslupta raporlar gönderiyorlar mı?Acaba bizimkilerin raporları nasıldır?” gibi sorular geldi.Merakımızı Osmanlı dönemine ait bir diplomatın belgeleriyle gidermeye çalıştık.

     Osmanlı tarihinin renkli simalarından Halet Efendi,1802 ile1806 arasında o tarihlerde dünya siyasetinin en önemli merkezlerinden olan Paris’te daimi elçi görevi ile bulundu ve uluslar arası arenada en hareketli dönemlerin yaşandığı bu dönemde gönderdiği raporlarla Fransızlar,özelliklede Napolyon Bonapart hakkında İstanbul’u bilgilendirdi.Paris elçimizin raporları eğer 1940’ta Enver Ziya Karal tarafından değil de 1800’lerin başında yayınlansaydı,doğuracağı tepkiler Wikileaks’ten hiç de aşağı kalmayacaktı.

     Halet Efendi’nin Paris sefirliğine atandığı yıllar,Fransa’nın ve Avrupa’nın üstünlüğüne dair Türkiye’de hikayelerin anlatıldığı ve bolca propagandanın yapıldığı bir devreydi.Lakin elçimiz,İstanbul’da etkisinde kaldığı söylentileri Paris’te görememenin şaşkınlığını yaşamıştı.Batıda üstünlük değil,bilakis düşkünlük olduğunu düşünen Halet Efendi,1804’te gönderdiği mektubunda şu cümleleri kalemine almıştı.

     “Bir gün önce şu Kafiristan’dan hayırlısı ile kurtulmak için dualarını niyaz ederim.Çünkü Paris’e kadar geldik,insanların överek anlattıkları Frengistan’ı da göremedik.O tuhaf şeyler ve o akıllı Frenkler hangi Avrupa’dadır bilemem”.

     Elçimiz bir başka yazısında, “Frengistan şöyle,Frengistan böyle,Frenkler’in aklı gibi akıl olmaz derlerdi,acaba bunlar Frengistan’ın ne tarafına düşer canım efendim?” diyerek Avrupa hayranları ile dalga geçmiş ve Fransız’ların akıllarını ve ilimlerini şu ilginç ölçülerle kıyaslamıştı:

     “Devletli efendim,bu Fransızlar’ın akılları ve inançları bir acayip şeyki,bukadar zamandan beri övgülerle kulağımızı doldurdukları Frengistan’ı Allah hakkı için söylenenlerden öte tam aksi bir halde bulduk.akılları ve dirayetleri şu seviyededir ki,Müslümanlar ile farkları,bizim kayıkçılar ile katiplerimizin farkı ne kadarsa o kadardır.Hileleri ve politikaları gayet kaba”.